بررسی تأثیر تغییرات اقلیم آینده بر تغییرات دما، بارندگی و منحنی‏های شدت - مدت- فراوانی در مناطق خشک (مطالعۀ موردی: حوضۀ تهران-کرج)

با توجه به اینکه ایران غالباً در آب و هوای گرم و خشک تا نیمه‌خشک قرار دارد، ارزیابی و پایش درازمدت شرایط اقلیمی می‏تواند تأثیر درخور توجهی بر مدیریت‏های کلان منابع آب کشور داشته باشد. به این منظور، در پژوهش حاضر ضمن تهیۀ اطلاعات مورد نیاز از ایستگاه سینوپتیک مهرآباد در حوضۀ آبخیز تهران-کرج، واقع در استان‏های تهران و البرز، اقدام به پیش‌بینی پارامترهای بارندگی، دمای ‏بیشینه و دمای کمینه، توسط مدل ریزمقیاس‌نمایی SDSM و تحت سناریوهای جدید گزارش پنجم (AR5) هیئت بین‌الدول و مدل گردش عمومی CanESM2 شد. سپس، با توجه به خروجی‏های مدل یادشده، منحنی‏های شدت- مدت- فراوانی در دورۀ بازگشت‏های مختلف و برای دوره‏های مشاهداتی (1986ـ 2015) و آینده (2021ـ 2050 و 2051ـ 2080) استخراج شد. نتایج نشان دادند هرچند، بارندگی زمستانه و تابستانه در دوره‏های (2021ـ 2050) و (2051ـ 2080) در هر سه سناریو افزایش داشته است، اما در مجموع بارندگی سالانه برای هر سه سناریو و در هر دو دوره کاهش خواهد یافت (به میزان 17/6، 02/8 و 48/8 درصد به‌ترتیب برای سناریوهای 6/2، 5/4 و 5/8، طی دورۀ 2021-2050 و به میزان 43/9، 98/7 و 56/8 درصد طی دورۀ 2051-2080). به‌رغم اینکه میانگین دمای سالانه تغییرات محسوسی را نسبت به دورۀ مشاهداتی نشان نداده، اما بررسی تغییرات داده‏های دما در سناریوهای مختلف بیان‌کنندۀ سیر صعودی میانگین دمای سالانه در دوره‏های پیش‌بینی‌شده است. همچنین، شدت بارندگی در دوره‏های 2021-2050 و 2051-2080 و در هر سه سناریوی 6/2، 5/4 و 5/8 (دورۀ بازگشت‏های 2، 5، 10، 25، 50 و 100 سال و مقیاس‏های زمانی 17/0، 33/0، 5/0، 1، 2، 4، 8، 12، 16، 20 و 24 ساعت) نسبت به دورۀ مشاهداتی (1986ـ 2015) کاهش خواهد یافت. به طوری که سناریوی 6/2 در دورۀ آماری 2021-2050، و سناریوی 5/4 در دورۀ آماری 2051-2080، بیشترین کاهش شدت بارندگی را نسبت به دورۀ مشاهداتی خواهند داشت. اما مقایسۀ سناریوهای پیش‌بینی‌شده با یکدیگر (همۀ دورۀ بازگشت‏ها و مقیاس‏های زمانی مد نظر) نشان می‏دهد شدت بارندگی به‌ترتیب در سناریوهای 6/2، 5/4 و 5/8 در دورۀ آماری 2021-2050 و سناریوهای 5/4، 5/8 و 6/2 در دورۀ آماری 2051-2080 با شیب ملایمی افزایش خواهد یافت.